دنیای تکنولوژی

عوامل پخت، کاتالیستی و یا کمک واکنشی هستند. عامل پخت کاتالیستی به‌عنوان یک شروع‌کننده‌ی هموپلیمریزاسیون رزین اپوکسی و یا به عنوان شتاب‌دهنده‌ی عوامل پخت دیگر عمل می‌کند. و این در حالی است که عوامل پخت کمک واکنشی مانند یک کومونومر، در فرآیند پلیمریزاسیون شرکت می‌کنند.

در بیشتر موارد، پخت اپوکسی‌ها از طریق سازوکارهای هسته‌دوستی انجام می‌شود. مهم‌ترین گروه از عوامل پخت کمک واکنشی، عوامل دارای اتم‌های هیدروژن فعال مانند (آمین‌های نوع اول و دوم، فنول‌ها، تیول‌ها و کربوکسیلیک اسیدها) و مشتقات انیدریدی آن‌ها هستند. اسیدهای لوییس مانند بورون تری‌آلدهید، و بازهای لوییس مانند آمین‌های نوع سوم نیز عوامل پخت کاتالیستی هستند. در شکل 1-5 واکنش پخت کاتالیستی و کمک واکنشی نشان داده شده است.

در ادامه، انواع مختلف عوامل پخت متداول گروه‌های اپوکسی و مزایا و معایب مربوط به هر یک از آن‌ها بیان شده‌است.

نوع: آمین‌ها آلیفاتیک و ترکیبات اضافی.

مزایا: ویسکوزیته‌ی پایین، مناسب در دمای محیط، کم رنگ، قیمت اندک.

معایب: عمر کوتاه، تکامل سریع حرارتی، نسبت بحرانی مخلوط، برخی از آن‌ها اندکی سمی هستند، ضریب جذب بالای رطوبت، سرخ‌شدگی اپوکسی، کربناته بودن و محدودیت عملکردی در دماهای بیش از 100 درجه‌ی سلسیوس.

کاربرد: تهیه‌ی کفپوش‌ها، مهندسی عمران، پوشش دریایی و صنعتی، پوشش‌های چسبی کوچک.

نوع: آمین‌های سایکلو آلیفاتیک.

مزایا: ویسکوزیته پایین، عمر مفید بالا، مناسب برای شرایط محیطی معمول (دمای اتاق)، مقاوم در برابر گرما، چسبندگی زیاد به سیمان مرطوب، رنگ چشم‌نواز، درجه‌ی سمومیت اندک، دارای خواص الکتریکی، مکانیکی و گرمایی مناسب (دمای Tg بالا).

معایب: واکنش‌پذیری پایین رنگ، قیمت نسبتاً بالا.

کاربرد: تهیه‌ی کفپوش‌ها، سنگ فرش‌ها، پوشش‌های صنعتی، تهیه پوشش برای کامپوزیت‌ها صنعتی.

نوع: آمین‌های آروماتیک.

مزایا: عملکرد مناسب رنگ در دماهای نسبتاً بالا (حدود 150 درجه‌ی سلسیوس)، عمر مفید طولانی، مقاومت شیمیایی نسبتاً زیاد در برابر عوامل محیطی.

معایب: جامد بودن اپوکسی، ناسازگاری با رزین‌ها، سیکل آماده‌سازی نسبتاً طولانی در دماهای بالا (150 درجه‌ی سلسیوس)، سمی بودن.

کاربرد: عملکرد مناسب جهت تهیه‌ی کامپوزیت‌ها و پوشش‌ها، استفاده به‌عنوان چسب برای مقاصد الکتریکی.

نوع: آمیدامین‌ها.

مزایا: ویسکوزیته پایین، نوسانات پایین، طول عمر بالا، مناسب برای استفاده در دمای محیط.

معایب: عملکرد ضعیف در دماهای نسبتاً بالا، ناسازگاری در دماهای پایین.

کاربرد: مناسب جهت تهیه‌ی پوشش‌های بدون حلال، تهیه‌ی کفپوش‌ها و همچنین مناسب برای پیوند بتون در مهندسی عمران.